خبرگزاری حوزه/ گرچه در سینمای ایران معمولاً فیلم های ژانر طنز و کمدی کمتر در جشنواره ها و از نگاه منتقدان و کارشناسان، ارج و قرب لازم را پیدا می کند، اما با این حال آمار مربوط به فروش فیلم های سینمایی طی سال های اخیر نشان داده که در بین عامه مردمِ سینمارو، این قبیل آثار همچنان خوش اقبال هستند، کما این که محبوب ترین فیلم های سینمای ایران از منظر گیشه در سال های اخیر فیلم هایی همچون "مطرب" و " هزارپا" بوده اند که اتفاقاً رتبه های اول و دوم پرفروش ترین فیلم هاری تاریخ سینما را هم به ترتیب با خود یدک می کشند!
البته در سینمای ما که چندان فیلم خاصی در ژانرهایی چون "فانتزی"، "علمی و تخیلی" و حتی "ترسناک" تولید نمی شود، به جهت این که مخاطب معمولاً به دنبال پُرکردن سرخوشانه ی اوقات فراغت خود و رهایی از خستگی ناشی از زندگی ملال آور شهری است، این قبیل آثار علی القاعده با استقبال مواجه می شود.
با این وجود اگر نگاهی گذرا به سابقه فیلم های ژانر کمدی بیندازیم متوجه می شویم که در دوران پیش از انقلاب و به خصوص فیلم های دهه چهل و پنجاه، بسیاری از آثار رگه ها و نشانه های بارزی از کمدی و طنز آمیخته با شاخصه های فیلمفارسی را با خود به همراه داشته اند.
در این میان هر چند که برخی منتقدین معتقدند، ژانر کمدی، بومی ترین ژانر سینمای ایران است و البته باید به این سخن به دیده تردید نگریست، اما با این حال نمی توان منکر علاقه مندی خاص مخاطبان ایرانی به این قبیل فیلم ها شد، هر چند که مباحث مرتبط با ذائقه سازی در این خصوص نیز بی ارتباط با این میزان استقبال نبوده است.
در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به جز معدودی آثار، عملاً شاهد تکرار یک سری تیپ ها و موقعیت ها به اسم ساخت فیلم کمدی و طنز هستیم که در سال های اخیر متاسفانه این آش آن قدر شور شده که صدای اعتراض خود اهالی سینما و حتی کمدی سازان را نیز درآورده است.
از سویی گرچه در دوران قبل از انقلاب در آثار سینمایی، قشر روستایی و لهجه و گویش آن ها مورد تمسخر قرار می گرفت، اما بعد از انقلاب این تمسخر به نوعی دیگر، گریبان اقشار ضعیف و به خصوص شهرستانی ها را گرفت، ضمن آن که در مقاطعی در برخی آثار کمدی نیز بعضی از اقشار مذهبی جامعه و حتی بازاریان به ظاهر متشرع مورد هجو و تمسخر واقع شدند.
البته از حق نگذریم که در دهه اول و دوم بعد از انقلاب، فیلم ها شاد و کودکانه با رویکرد طنز همچون "شهر موش ها"، "دزد عروسک ها" و کلاه قرمزی و پسرخاله" تا حدود زیادی توانست زمینه سرگرمی سالم بچه ها و خانواده های ایرانی را فراهم کند، اما این موج چندان در سال های بعد، قوام و دوام پیدا نکرد.
از سویی در همین سال ها معدود آثار اجتماعی با تم کمدی و طنز همچون فیلم " اجاره نشین ها" با اقبال مخاطبان و البته نظر مساعد منتقدان روبرو شدند که باز هم این قبیل فیلم ها در سینمای ایران به یک جریان فراگیر و تأثیرگذار تبدیل نشد.
اواسط دهه ۷۰ به بعد بود که موج دوم سینمای کمدی پس از انقلاب به نوعی با فیلم هایی همچون" مرد عوضی" و "مومیایی ۳" شکل گرفت که البته در این آثار نشانه های جدیدی از هجو مشهود است و در ادامه با فرارسیدن دهه هشتاد، فیلم های کمدی متاسفانه با شوخی های جنسی همراه شد به طوری که این ابتذال سخیف در این آثار در سال های اخیر در فیلم هایی از جنس "هزار پا" و "نهنگ عنبر" بیش از پیش آزاردهنده و اسفبار شده است.
در هر صورت هر چند که در سینمای ایران فیلم های طنز قابل قبول و سالمی چون "لیلی با من است" و یا "مهمان مامان" نیز وجود دارد اما واقعیت آن است که در سال های اخیر موج کمدی سازی در سینمای وطنی ما به گونه ای بوده که بسیاری از منتقدان با وجود تنوع سلایق و گرایش های سیاسی و اجتماعی از آن با عنوان" روندی انحطاط آمیز از طنز سخیف و مبتذل و بازگشت به فیلمفارسی" یاد کرده اند.
سید محمد مهدی موسوی
